Depremle Yaşamak | Giresun Üniversitesi

Diğer Haberler

Haberler

23 KASIM 2022

(Deprem Bilgisi; Hayat Bilgisi)

Deprem insan ve doğa için hayati önemdeki bir olgu olup yer bilimleri, eğitim sistemi, arama-kurtarma, ilk yardım gibi çok sayıda konu ile ilişkilidir. Deprem, hem kavram olarak hem de büyüklüğü ne olursa olsun her gerçekleştiğinde, anlıkta olsa gündem oluşturup ilgimizi çekmektedir. Şayet şiddeti toplumu sarsacak derecedeyse, günlerce yaşantımızın içine de girebilmektedir. Daha henüz yaşadığımız, merkez üssü Düzce’nin Gölyaka İlçesi olan 5,9 büyüklüğündeki deprem, bizi bir kez daha depremle barışık olma gerçeği ile karşı karşıya getirdi. Unutulmaması gereken, Türkiye önemli bir deprem kuşağı üzerinde yer almaktadır. Önlemez deprem gerçeğinin tehlike olmaktan çıkartmanın koşulu, yapısal ve yapısal olmayan tehlikelere karşı önleyici, koruyucu ve iyileştirici tedbirlerle birlikte; olası bir depremin etkilerinden korunabilmek için bireyi deprem bilgisi ile donatarak, toplumsal bilinci artırmaktır…

Deprem tanım olarak kısaca; yer kabuğu içersindeki fay düzlemi olarak bilinen kırıklar üzerinde biriken enerjinin aniden boşalması ile oluşan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak yeryüzünü sarsmasıdır. Topraklarımızın yaklaşık %96’sı, nüfusumuzun da %98’i aktif deprem kuşakları içerisinde yer almaktadır (Bkz. Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası). Depremden korkmak normaldir; ancak neden olduğu yıkımları, yaralanmaları ve ölümleri azaltmak veya engellemek için önlemler alıp, depremden korunmaya ilişkin bilgileri öğrenerek, daha güvenli ve sağlıklı bir yaşam sürdürebiliriz.

Aşağıda depremden korunmaya yönelik olarak, deprem öncesinde, sırasında ve sonrasında yapılması ve uyulması gereken doğru davranış kuralları maddeler halinde sıralanmıştır. Unutmayalım; depremin ilk anlarında, dakikalarında, saatlerinde kimse yardımımıza ge-le-me-ye-cek-tir. Bizi sadece o andaki hazırlıklarımız ve bilgilerimiz koruyabilecektir. Sırf bu gerekçelerle, deprem tehlikesine karşı planlı olmak, ailemizde, okulumuzda, iş hayatımızda (…) kimlerin, ne zaman, nerede ve nasıl davranacağını öncenden belirlemek, bizleri olası depremin etkilerinden, tehlike ve risklerinden koruyacaktır.

DEPREM TEHLİKESİNE KARŞI YAPILMASI GEREKENLER

…ÖNCESİNDE

1. Yerleşim alanı ve bina seçiminde titiz davranın. Evinizin yapı tekniği ve inşaat yönetmeliğine uygun olarak nasıl inşa edildiğini araştırın, sorun, öğrenin ve deprem, sel, yangın vb. acil durumlara karşı sigortalatın.

2. Evdeki eşyalarınızın yerini doğru seçin. Ağır ve yüksek dolaplar (aynalı askılık, giysi dolabı, vestiyer, vitrin, kitaplık vb.) ile devrilme riski olan diğer eşyaları birbirine ve duvara uygun malzeme ile sabitleyin.

3. Ağır tabloları, tavan ve duvara asılan avize, klima, çanak antenler vb. cihazları bulundukları yere ağırlıklarını taşıyacak malzeme ile (kaliteli asma halkası, vida ve dübel seçerek) tekniğine uygun bir şekilde sabitleyin.

4. Cam eşyaların (yiyecek kavanozları, bardak, porselen vb.) yer aldığı rafların kapaklarının kapalı olmasına özen gösterin. Ağır eşyaları en alt raflara yerleştirin.

5. Karyola ve koltuklarınızı pencere önlerine, üzerinize devrilebilecek ağır dolap ve vitrin yanına yerleştirmeyin. Karyola üzerinde ağır eşya olan raf bulundurmayın.

6. Soba, şofben, termosifon, kombi vb. ısıtıcıları sağlam malzemelerle duvara veya tehlike oluşturmayacak yerlere yükü taşıyacak malzeme ile sabitleyin ve her yıl sabitlediğiniz diğer eşyalarla birlikte sağlamlığını kontrol edin.

7. Binanızda acil çıkış için kullanılabileceğiniz yollardaki tehlikeleri ortadan kaldırın. Hızla kaçışınızı engelleyebilecek eşyaları çıkış yolu üzerinde bulundurmayın.

8. Ailece, acil bir durumda elektrik, doğal gaz, su vanası ve yanan ocakların nasıl kapatılması gerektiğini öğrenin. Elektrik sigortalarını otomatik hale getirin.

9. Gaz kaçağı ve yangın tehlikesine karşı gaz ve duman algılayıcılar tesis edin. Ocak ve şofbendeki LPG hortum ve gaz başlıklarını aralıklarla yenileyin.

10. Aile fertlerini deprem sırasında nasıl davranmaları gerektiği konusunda eğitin. Ev içinde ve çevresinde, deprem sırasında sığınılacak yerleri belirleyin. Kısaca bir “Ev Afet Planı” hazırlayın. Aralıklarla bu plana göre nasıl davranılması gerektiği konusunda ailece tatbikatlar/egzersizler yapın. (YouTube üzerinden “AFAD Afet Farkındalık Eğitimi” videosunu ailenizle birlikte izleyin.)

11. Acil durumlarda aile bireyleri ile nasıl haberleşeceğinizi ve acil telefonları tüm aile bireylerine öğretin. Evinizde birer adet yangın söndürücü/ilk yardım çantası bulundurun. Her türlü kaza, hastalık ve afet olasılığına karşı ilkyardım eğitimi alın.

12. Ülkemiz genelinde tüm acil durum telefonları “112 Acil Çağrı Merkezi” çatısı altında toplanmıştır. 112 acil hattına mobil ve sabit hatlardan ücretsiz bağlanılmakta, acil çağrı merkezlerini arayanların konumu otomatik belirlenebilmektedir. Tüm acil durumlarda, 112 Acil Çağrı Merkezi’nden yardım ve destek isteyin.

13. Deprem sırasında ve sonrasında, ilk günler şehir dışını aramak daha kolaydır. Bu nedenle şehir dışında bir yakınınızın telefon numarasını belirleyin. Bu numara afetlerde aile iletişim hattınız olsun ve tüm aile fertleri ile yakınlarınıza bildirin. Böylece o zor anlarda herkesin birbirinden haber alması daha kolaylaşacaktır.

14. AFAD Acil Mobil Uygulaması’nı telefonunuza indirerek; deprem, sel, heyelan, çığ, kazalar vb. afet ve acil durum anlarındaki acil çağrı/yardım isteme ile aynı durumlar için eğitim videolarının yer aldığı, hayati önemdeki iletişim uygulamalarından yararlanın.

…SIRASINDA

15. Deprem sırasında kapalı mekânlarda ve alt katlardaysanız; çıkabiliyorsanız, dışarı çıkın. Üst katlardaysanız dışarı çıkmaya çalışmayın. Panik halde koşuşturmayın. İçeride kalıp, sakin olun ve güvenli bir yer seçin.

16. Sarsıntı hafif başlar ve gittikçe şiddetlenir. Ayakta kalmaya çalışmayın. Şayet, dışarı çıkmışsanız, binalardan düşebilecek cam, reklam tabelası, moloz parçaları gibi yaşamsal tehlikeye yol açabilecek şeylerden başınızı ve boynunuzu koruyun.

17. Varsa sağlam sandalyelerle desteklenmiş masa altına veya dolgun ve hacimli koltuk, kanepe, içi dolu sandık gibi koruma sağlayabilecek eşya yanına çömelerek hayat üçgeni oluşturun. Bina yıkılmadığı sürece, sabitlemiş buzdolabı, çamaşır makinesi gibi ağır eşyaların yanındaki yaşam üçgeni daha koruyucu olabilir. Başınızı iki el arasına alarak veya bir koruyucu (yastık, kitap vb) malzeme ile korunmalısınız. Sarsıntı geçene kadar bu pozisyonda bekleyin.

Hayat Kurtaracak Temel Davranış:

- Güvenli bir yer bulup, diz üstü ÇÖK
- Başını ve enseni koruyacak şekilde KAPAN
- Düşmemek için sabit bir yere TUTUN.

Örneğin: Masaya tutunun ve onunla birlikte hareket etmeye hazır olun ve sarsıntı geçinceye kadar bu durumda kalmaya çalışın.

18. Sabitlenmemiş dolap, raf, vitrin, soba, ısıtıcı vb. eşyalardan ve pencerelerden uzak durun.

19. Balkon ve camdan atlama, en sık görülen yaralanma/ölüm nedenidir. Kesinlikle balkona çıkmayın. Balkon ve pencerelerden atlamaya kalkışmayın. Merdivenlerden hızla uzaklaşın(!)

20. Asansörü kesinlikle kullanmayın. Asansördeyseniz, kat çıkış düğmesine basarak hemen terk edin.

21. Olası gaz sızıntılarına karşı kibrit, çakmak yakmayın, elektrik düğmelerine dokunmayın.

22. Tekerlekli sandalyedeyseniz, tekerleklerini kilitleyerek baş ve boynunuzu koruyun.

23. Mutfak, imalathane, laboratuvar gibi iş aletlerinin bulunduğu yerlerde ocak, fırın vb. cihazlar açıksa kapatıp, dökülebilecek malzeme ve maddelerden uzaklaşın.

24. Okulda, sınıfta ya da bürodaysanız sağlam sıra, masa altlarında veya yanında; koridorsa ise duvarın yanına hayat üçgeni oluşturacak şekilde ÇÖK-KAPAN-TUTUN hareketi ile baş ve boynunuzu koruyun.

25. Bulunduğunuz yerde diğer güvenlik önlemleri alıp, acil durumlarda gerekli olabilecek eşya ve malzemeleri yanınıza alarak, daha önceden tespit ettiğiniz güvenli toplanma bölgesine* gidin.

26. Sinema, tiyatro, toplantı salonu gibi kalabalık mekânlardaysanız, bulunduğunuz yerdeki koltuk, sıra gibi eşyaların yanında kendinizi korumaya alın.

27. Dışarıda depreme yakalanırsanız, enerji hatları ve direklerinden, ağaçlardan, diğer binalardan ve yüksek duvar diplerinden uzaklaşın. Açık bir arazide çömelerek etraftan gelebilecek tehlikelere karşı hazırlıklı olun.

28. Denizdeyseniz dışarı çıkın ve deniz kenarından derhal uzaklaşın.

29. Araç içindeyseniz ve bulunduğunuz yer güvenli ise sağa yanaşıp kontağı kapatın ve araç içinde bekleyin. Yoğun trafikte kesinlikle aracınızdan çıkmayın.

30. Büyük otoparklarda araç dışına çıkıp yanına yan yatarak, ellerle baş ve boynu koruyun. Yukarıdan düşebilecek tavan, tünel malzemesi gibi büyük kütleler aracı belki ezecek ama yok etmeyecektir. Araç içinde kaldığınız takdirde, üzerinize düşebilecek beton parçalarından ezilme tehlikesi yaşayabilirsiniz.

…SONRASINDA
31. İlk yapmanız gereken şey kendinizi kontrol edin, sakin olmaya çalışın. Çevreyi gözlemleyin. Yaralı veya yardım isteyen olup olmadığını kontrol edin.

32. Depremlerden sonra çıkan yangınlar oldukça sık görülen ikincil afetlerdir. Bu nedenle eğer gaz kokusu alırsanız, gaz vanasını kapatın. Camları ve kapıları açın ve hemen binayı terk edin.

33. İlk dakikalarda, ilk saatlerde telefonları ilkyardım, arama-kurtarma, yangın gibi acil durumları bildirmek dışında kullanmayın. Bu dakikalarda acil yardım ekiplerinin haberleşmesi ve iletişim hatlarının açık olması çok önemlidir.

34. Aile içinde ve komşularınızla dayanışma ve yardımlaşma halinde olun.

35. Yıkılan binalarda yardıma ihtiyacı olanlara; arama-kurtarma, ilk yardım ve enkaz kaldırma çalışmalarındaki ekiplere yardımcı ve destek olun.

36. Binanız zarar görmüşse içeri girmeye çalışmayın. Artçı deprem olabileceğini asla unutmayın. Değerli eşyalarınız varsa, binadan uzakta ve emniyetli bir yerde kurtarma ekiplerinin gelmesini bekleyin.

37. Cadde ve sokakları acil yardım araçları için boş bırakın.

38. Çok Önemli: Yıkıntı altında kalmışsanız; biliniz ki, kurtarma ekipleri en kısa zamanda size ulaşmak için çaba gösterecektir. Dirençli olun. Enerjinizi en tasarruflu bir şekilde kullanmak için hareketlerinizi kontrol altında tutun.

39. El ve ayaklarınızı kullanabiliyorsanız su, kalorifer borusu, gaz tesisatlarına veya zemine vurmak suretiyle varlığınızı dışarıya duyurmaya çalışın.

40. Sesinizi kullanabiliyorsanız, kurtarma ekiplerinin seslerini duymaya ve onlara seslenmeye çalışın. (Sesimi duyan var mı!..)

*ÖNEMLİ NOT: e-devlet kapısı üzerinden, bölgenizin güvenli toplanma alanını öğrenebilirsiniz. (AFAD Acil Toplanma Alanı Sorgulama)
*Bu bilgileri İstanbul ve tüm Marmara bölgesindeki yakınlarınızla paylaşınız.
Afet bilgisi, hayat bilgisidir… Tedbirinizi alın, hayatta kalın!
Ertuğrul YALÇIN
Giresun Üniversitesi Sivil Savunma Uzmanı